باسمه تعالی شانه عزیز
گزارش کنفرانس هسته ای ایران
معرفی
راکتور اتمی بوشهر و سنکروترون ملی
دکتر حسن ضیائی
نیا
اخلاق شکوفائی حقیقت
درجان آدمی است- استاد علامه جعفری
امسال بیست پنجمین کنفرانس هسته ای ایران
در آغاز اسفند 97 در بوشهر برگزار گردید . بعد از برنامه رسمی اولیه
، با گزارش دکتر اطاعتی به نمایندگی
از دکتر عباسی دوانی رئیس انجمن هسته ای ، کنفرانس آغاز
بکار نمود . در این دوره 8 کمیته داوری مشتمل بر 115 داور، کار بررسی
271 مقالات را در سه مرحله به فر جام
رساندند. ما نیز مقاله "
ارزیابی پویش آزاد ميانگين نوترون به روش فرمی و مونت
كارلو در
یك بلوس " را در صبح اولین
روز برگزاری ارائه دادیم . ساخت سامانه TAP تصویر برداری آنلاین توسط اشعه ایکس با
انرژی های مختلف که قدرت تفکیک و تشخیص مواد حتی در
پشت لایه ای از فولاد استیل به ضخامت سی سانتی متر
را دارد و در کشف محموله ی قاچاق درکامیون ها نقش بسزایی
می تواندداشته باشد از دیگر کار های مهم انجام شده در کشور بود
که شتابدهنده ی الکترونی آن دقیقا مورد بحث قرار گرفت که نمونه
خارجی این دستگاه نزدیک به چهار میلیون یورو
هزینه دارد .
جزئیات مقاله ها
درکتابچه مقالات(پروسدینگ) کنفرانس در سایت انجمن هسته ای ایرانnsi.ir قابل دسترسی است.
کنفرانس هسته ای ایران پس از
شهادت شهدای هسته ای با پوششی امنیتی برگزار می
شود که دشواری هایی
را ایجاد می کند. علاه بر این
حضور نماینده پادمان در ارائه ها از وجود محدویت هایی در
برخی حوزه های تحقیقات ، نظیر حوزه سانتریفوژ ها و
راکتور های پیشرانه حکایت داشت . در اختتامیه کنفرانس نیز
جایزه دکتر شهریاری باحضور هیئت رئیسه و همسر دکتر
شهریاری به منتخبین ارائه شد.
در کنار برنامه کنفرانس
هسته ای در بعد از ظهر روز اول،
بازدید کلی از نیروگاه صورت گرفت. درجلسه آغازین ،
خوش آمدگوئی وارائه مشخصات فنی نیروگاه توسط مهندس غفاری
رئیس نیروگاه و مدیر عامل شرکت بهره برداری از نیرو
گاههای اتمی صورت گرفت . رشد مصرف برق سالانه در کشور چهار درصد است .
در توصیف شبکه کنترل الکتریکی و انتقال قدرت ، بیان شد که
در داخل نیروگاه اتمی ۷۶۰۰۰ کیلومتر
کابل استفاده شده است.
درادامه مسئول آموزش سیمولاتور
نیروگاه موضوع تغیر فرکانس برق شبکه توسط نیروگاه اتمی که
در اثر تولید ایزوتوپهای زینان و پساماریم با نیمه
عمر های 8 ساعت و حدود 9 روز رخ میدهد ، مورد بررسی دقیق قرار گرفت و نرم
افزار امیتاتور در راکتور معرفی گردید. بطور کلی این نرم افزار وظیفه
دارد به میله های سوخت راکتور متناسب با تغییر افست فرمان
و سیگنال اسکراپ را برای جابجائی صادر کند.
تبیین شد پرسنل اطاق فرمان پنج نفر
هستند قابل توجه هست که پرسنل نیروگاهی ، به ویژه اطاق فرمان جزء گرانترین پرسنل در دنیا
هستند . آنها بعد از فارق التحصیلی از دانشگاه باید 45 ماه
آموزش ببینند و برای هر نفر
تا چند میلیارد هزینه می شود. ضمنا زبان تخصصی داده
های نیروگاهی در بوشهر زبان روسی است.
موضوع بحث بعدی
توصیف پروژه"عدم
تطابق نمودار رسم شده با داده های ارسالی از TPTS " بود . در تاریخ 17/4/2017 رگولاتور بخار مطابق فرمان ارسالی عکس
العمل دقیق نداشت و مقایسه داده ها با رگولاتور درست ، بر اساس این
پروژه بستر حل مشکل را فراهم ساخت این در حالیست که تغییر
هر ماژول نیروگاهی چند میلیون دلار هزینه در
بردارد. موضوع آخرین بحث نیز
شبیه سازی حادثه SBO بوسیله
کد Relap Mod3.2 بود .
در این جلسه بنده
طی پرسشی ، تمهیدات جدید انجام شده در نیروگاه اتمی
بوشهر پس از حادثه فوکوشیما را از
مدیرعامل بهرهبرداری نیروگاه اتمی بوشهر مورد سوال قرار
دادم که پاسخ اجمالی مهندس حسین غفاری چنین بود .
احتمالا همانطور که
اطلاع دارید در زلزله ژاپن برق مدار اول نیروگاه فوکوشیما قطع
گردید . چهار دیزل ژنراتور دو
مگا واتی وظیفه تامین انرژی سروو موتور های و تاسیسات
کنترل میله های سوخت را بعهده داشتند که با هجوم سونامی آنها نیز
از مدار خارج شدند اگر فرضا این سناریو بخواهد در نیرو گاه
بوشهر تکرار شود مختصر پاسخ رئیس نیروگاه به سوال این بود
که بعد از حادثه فوکوشیما آژانس
انرژی اتمی الزاماتی برای ایمنی وضع نموده که
الزام اجرایی دارند و شرکت UGV
که یک شرکت ایمنی مسائل فنی از کشور چک است در این
زمینه همکاری هایی را آغاز نموده است علاوه بر این
تمهید استفاده از ژنراتور های پرتابل دو مگا واتی علاوه بر ژنراتورهای ثابت رزرو در نظر گرفته شده
اند. قابل توجه است که بیست و دو سیگنال کنترلی است که می
تواند منجر به Shut Down شدن نیروگاه بشود حدودا 17 موقعیت
وجود دارد که طبق استاندارهای نیروگاه
های اتمی اپراتور اطاق فرمان موظف به این کار می باشد.
در حوالی ظهر روز
دوم برای اقلیت حدود پانزده نفر برنامه بازدید از داخل نیروگاه
اتمی موافقت شد . پیوست بازدید روز دوم از سیمولاتور اطاق فرمان ، استیم ژنراتور ها ، توربین اصلی و ژنراتور و راکتور ، توصیف
کلی بدست آمده از نیروگاه اتمی بوشهر ارائه می شود.
نیروگاه اتمی
بوشهر از نوع APM6M است که در آن 3000 مگا وات گرما تولید می
شود که 1000 مگا وات آن به توان الکتریکی تبدیل می شود. و
2000 مگاوات دیگر باید به محیط منتقل شود .بخش کوچکی از این
2000 مگا وات برای تاسیسات آب شیرین کن به روش تقطیر
استفاده می شد. بخش عمده آن توسط آب خلیج فارس بکمک 4 ابر پمپ که دبی آب هر کدام 55 هزار متر مکعب در
ساعت یا 55 میلیون لیتر در ساعت است (یعنی نزدیک
دو برابر آب مصرفی تهران ) سرد می شود. بخار حاصل از استیم ژنراتور با دمای
270 درجه سانتیگراد و فشار 160 بار وارد توربین می شود. این
توربین 3LP+1HP و ساخت LMZ است که با سرعت 3000 دور در دقیقه دوران می کند. و
توسط جرثقیل 500 تنی NOELL
مستقر در ریل های نزدیک سقف نیروگاه در اسلات خود نصب و
برای تعمیرات احتمالی جابجا می شود .
کنترل بحرانی شدن
راکتور بکمک ورود اسید بوریک به داخل قلب راکتور و یا تغییر
موقعیت میله های سوخت در داخل قلب راکتور صورت می گیرد
.در واقع با ورود سیگنال اسکراپ ، میله
های سوخت سریع به عمق مورد نیاز به داخل قلب راکتور وارد می شوند و توان کاهش می یابد.
بد نیست اشاره
شود ایرا ن از سال 1353 تا 1357، قرارداد
ساخت هشت نیروگاه اتمی بین سازمان انرژی اتمی
و پیمانکاران خارجی را به امضاء رساند.
o نیروگاه اتمی بوشهر (دو واحد): در 10 تیرماه 1355
قرارداد ساخت دو واحد،هر یک با قدرت 1300 مگاوات با شرکت آلمانیKWU کرافت ورک یونیون منعقد گردید. از زمان انعقاد
تا هنگام تعلیق قرارداد توسط آلمانها در 1358، کارهای ساختمانی
واحد یک این نیروگاه حدود 80 درصد و کارهای برقی و
مکانیکی آن نیز حدود 60 درصد انجام شده بود.
o نیروگاه اتمی کارون (دو واحد): مذاکرات ساخت این دو
واحد هر یک با قدرت 950 مگاوات با شرکت فرانسوی فراماتوم انجام شده
بود و مقاوله نامه های این واحدها با شرکت مذکور به امضاء رسید.
مکان نیروگاه در نزدیکی دارخوین تعیین شده
بود.
o نیروگاه اتمی اصفهان (دو واحد): موافقت نامۀ ساخت این
دو واحد نیروگاهی هر یک با قدرت 1290 مگاوات با شرکت آلمانی
KWU به امضاء رسید.
o نیروگاه اتمی ساوه (دو واحد): موافقت نامۀ ساخت این
دو واحد نیروگاهی هر یک با قدرت 1290 مگاوات با شرکت آلمانی
KWU به امضاء رسید.
پس از تعلیق قرارداد توسط آلمانها
در 1358 متاسفانه مقرر شد روسها در محل نیرو گاه آلمانی شرکت KWU با قدرت 1300
مگاوات که هشتاد درصد کارهایش پیش رفته بود نیروگاه جدید
خودشان را بسازند نه در محل جدیدی! استاندارد نیروگاهی
اروپای غربی با استانداردها و تکنولژی روسها اساسا متفاوت است .
تا آن زمان روسها از تکنولژی نیروگاهی
اروپای غربی هیچ اطلاعات دقیقی نداشتند با ورود به
بوشهر تمامی جزئیات طراحی با استاندارد غربی نصیب
آنها شد ! و نهایتا آن نیرو گاه به تدریج تغییر
طراحی داد و به نیروگاه فعلی ختم شد و تمام جزئیات فنی
طراحی نیروگاه اتمی با استاندارد اروپای غربی رایگان
در اختیار آنها قرار گرفت.
کاش به روسها اجازه ورود به نیروگاهی
که استاندارد آن اروپایی بود داده
نمی شد و آنها در محل جدیدی نیرو گاه خودشان را بر
پا می کردند.
قبل از تحویل
موقت واحد اول نیروگاه تعداد نیروهای روس مستقر در ایران
600 نفر بود که هنگام تحویل موقت این تعداد به280 نفر رسید اما هم
اکنون فقط 20 نفر در شرکت بهره برداری مشغول فعالیت هستند.از
طرفی ساخت واحد دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر در بیست شهریور
سال 95 آغاز شده و بهره برداری از دومین واحد نیروگاه بوشهر برای
اکتبر ۲۰۲۴ و واحد سوم برای آوریل ۲۰۲۶
برنامه ریزی شده است. این دو واحد نیروگاهی با سرمایهگذاری
8.8 میلیارد یورو بر اساس قرارداد بین سازمان انرژی
اتمی و شرکت اتم اکستروی اکسپورت روسیه در یک پروسه 108
ماهه اجرا میشود.
نیروگاه بالاکوا
در روسیه از نظر مشخصات فنی راکتور دقیقا مشابه نیرو گاه
اتمی بوشهر از نوع VVER
است .که جزئیات فنی آنها در سایت های Rosenergoatom.ru و سایت Atomstroyexport قابل مطالعه هستند . ضمنا در سایت نیروگاه
اتمی بوشهر به آدرس nppd.co.ir لیستی از پروژه های دانشجویی
در مقطع تحصیلات تکمیلی توسط نیروگاه اتمی بوشهر
حمایت مالی می شودبصورت کتابچه ای قرار داده شده است.
به عنوان آخرین فراز اشاره می کنیم
، یکی از پروژه های بسیار مهمی که در سطح ملی
اهمیت فراوانی دارد پروژه سنکروترون ملی یا چشمه نور ایران
است . در عصر دومین روز کنفرانس هسته ای دکتر محمد جواد رحیقی به معرفی ابعاد این پروژه در سطح
ملی و تاثیر عظیم آن در ارتقای وضع دانش کشور پرداختند .
در آغاز کنفرانس نماینده
ولی فقیه در استان طی سخنانی اظهار داشتند، علم مولفه ی
اقتدار است و به همین دلیل محمود غزنوی بدنبال بوعلی است
.اگر کسی این اندیشه را نداشته باشد ارتجاع مدیریتی
دارد از اینرو استکبار پروژه انحصار و اسارت علم و حاکم کردن آپارتاید
علمی را همواره دنبال کرده است. رئیس
پروژه سنکروترون ملی با تاکید بر اینکه دانش ارزان بدست نمی
آید ضمن ارجاع به این سخنان اظهار داشتند، نیاز مالی پروژه سنکروترون ملی
نزدیک به 300 میلیون
دلار است که مبلغی معادل سه هزار میلیار تومان است و تزریق قطره چکانی بودجه مارا به
اهداف مشخص در پروژه و ایجاد جهش در دانش ملی نخواهد رساند.
نحوه بهره برداری
جامعه علمی و نیز دانش آموزان کانادا از چشمه نور کانادا www.cls.ca را در ضمیمه کتاب
چکیده صد پروژه در فیزیک و علوم پایه آورده ام . این
پروژه گامی بلند در راستای جهش علمی در کشور است و به شدت نیاز
مند حمایت نهاد ها ی مالی
و کنسرسیوم های داخلی است. باعث افتخار است از سوی استان
ما خراسان رضوی و به ویژه توسط آستانقدس رضوی که چتر حمایت گسترده ای
بویژه در ساختار های زیر بنائی کشور دارد ، با درک ابعاد
عظیم این پروژه گامی در جهت حمایت از این پروژه عظیم
ملی برداشته شود.
بودیت
ایزدرو !